Нийтлэлч Алхана Болд. 2010 он. No.07. “Хаан явсан үндэстэн бэр үндэстэн болов уу?"
Монгол Улс дахь монголчууд 97 охиноо харийнханд өгөөд оронд нь 3 эмийг авдаг болсноор мөхөх үндэстнүүдийн жагсаалтыг тэргүүлэн дэлхийд шившиг болж байна. Хаан явсан үндэстэн эцэст нь бэр үндэстэн болоод дуусах нь энэ үү? "-Монгол эмэгтэй сармагчинтай суучихлаа!"- гэж дуулдвал гайхах явдалгүй болжээ. 10 сая ах дүү нараасаа таслагдсан 2,7 сая бид 50, 100, 500 сая эрстэй улс, үндэстнүүдийг эхнэрээр хангаж чадах уу? Биднийг "зочломтгой" гэж онгироодог харийнханд эхнэрүүдээ бэлэглээд ч дутна. Сургуульд үндэстэн орших, эс оршихын талаар илтгэл огт тавигддаггүйн гай энэ.
"...Монгол малын удмын санг хадгалах гэж зовдог байсан ард түмэнд маань монгол хүнийхээ генийг хамгаалах бас нэг тэмцэл хийх цаг ирж дээ. Энэ маягаар бол бид гуч, дөчөөд жилийн дараа Жорж Гончиг, Жон Дамдин, Накамура Дорж, Ён Сон Бат, Ху Вэй Пүрэв нарын Ерөнхийлөгчийн төлөөх өрсөлдөөнд санал хураалгах гэж явах нь ээ дээ? Үгүй гэвэл хүний эрхийг зөрчсөн хэрэгтэн болно биз дээ?... Нилээд өндөр албатай монгол эр -Хоёр охин маань Унгарт сурдаг, нэг нь тэндээ бэр болсон, нөгөө нь Австрийн бэр болж байгаа- хэмээн бахархан ярьсныг сонссон чих минь хөөрхий. Хөгжмийн зохиолч нөхөр минь -Испани улсад хүргэнийдээ айлчилж 2 сар сайхан амраад ирлээ-гэснийг уншсан нүд минь хөөрхий", хуудас 35, Очирбатын Дашбалбар, 1996.12.10. "Газрын төлөө тулалдаан эхэллээ".
Дэлхийд “эр, эм” үндэстнүүд бий. Өөрийнхийг өхгүй атлаа өрөөлөөс хаяа "тогшдог" нь “эр” үндэстэн. Жишээ нь, эсгий туургат монголчуудаас ч охидоо харамладаг казакууд эр үндэстний тоонд орж байна. Харин бусдыг эмсээрээ хангадаг бол "эм" буюу "бэр" үндэстэн, бүүр, "амиа золиослогч" үндэстэн ч гэж хэлж болно. Эмс нь өгзөг муутайгаас өрөөлийнх дээр үрждэг “паразит” үндэстэн ч бий. ”Эм” үндэстнүүд голдуу Азид буй. Гэтэл тэд хүртэл монголчуудад эрлэх болж...
Монгол айл -Хөвгүүд яах вэ, охид маань -гэдэг. Өглөө, гялалзсан, гялтганасан хувцастай охид, авгайчууд гэрүүдээс гарч, дөнгөж хувцастай хөвгүүд, нөхрүүдээ дагуулан дагуулан оддог. Юу сайндаа, австрали залуу "-Танай энэ ганган хувцастай охидуудыг Сиднейд очвол хүмүүс лав -Азийн нэг орноос саятны хүүхдүүд ирчихэж гэж бодох байх- гэж ярьж байхав. Хөдөөд, мал дээр голдуу хөвгүүд, хотод оюутнууд голдуу охид. Жишээ нь, ахын минь 3 охид дээд сургууль, коллеж дүүргэсэн бол, 3 хүү нь дунд сургуультай тарсан. Нэг нь сайхан хотод ирж булдозерчын 45 хоногын дамжааг урьдчилан дүүргээд буцсан. Ах гэдэг асралт хүний тухай нэг ч дуугүй мөртлөө манайхан алдсан, гээсэн ээмэг, бөгждөө гаслан дуулдаг. Монголчууд ээж, эмэгтэйчүүдээ магтан дуулсаар ирлээ. Үүний хариуд эмс маань үндэстнээ мөхөөх нь.
Монгол эр нүүр бардамаар “-Миний эхнэр” гэж чадахаа болиод бусадтай хуваалцдаг мэт, “-Манай эхнэр”\=бидний эхнэр\, “-Манай гэр бүлийн хүн” гэх болж. Дэлхийд бидний тухай "She's our wife", "Она- наша жена", "He is our husband", "Он- наш муж" гэхчлэн онигоо гарах вий. Монголчууд эцэг орноо "эх орон" гэдэг болжээ. Монгол эмэгтэйчүүд хоорондоо хөрөнгө, хувцас, хоол, хов жив, корей кино, доллар, юаныг л ярихаас биш улс, үндэстнийхээ хувь заяаг өчүүхэн ч тоохгүй. Тэдний нийгэм улс төрийн яриа нь-Манай өвөө ахмад дайчин юм билээ. Тэдэнд байр өгөх сурагтай байна" гэх төдий. Өвөөгөө хаана, хэзээ, яаж байлдаж явсныг нэг нь хэлэх ч үгүй, нөгөөдөх нь асуух ч үгүй.
“-Хятадуудад л уусахгүй бол яахав” гэцгээдэг. Энэ үндэстэнд уусвал муухай, тэр үндэстэнд уусвал гоё гэнэ үү?! Үхсний дараа бид ялгах уу?! Монголчуудыг уусгах, эмсийг нь авах, эзэн суухын тулд харийнхан "эрлийзүүд сайхан" гэх үлгэр ярьдаг. Эрлийзжсэн амьтны жишээ бол нохой: үсгүй, хамаргүй, сүүлгүй ноход, бас хав үүссэн. Нохой гэснээс, монгол хүний өвөг явган таваргаж, төрийн сүлдийн морь тахийн сүрэгтээ давхих эрт цагт анх ирж нөхөрлөсөн банхар маань золбин "зочид"-доо шахагдсаар байна. Анхны нөхрынхөө дараа монгол хүн өөрөө тэсэх үү? Үхрийг сарлагын цусаар холдуулах тусам үржилгүй болдог, эрлийз адуу 2-3 үе хурдлаад л цаашаа өлбөгөр, хэврэг болдог шиг байдал хүн ч байна.
"...Энэ тосгоны монголчуудын нилээд нь илэрхий хятад цустай байсан нь сэтгэл гонсойлгов. Тэд 2 үндэстний бие, нүүр царайн хамгийн муу шинжүүдийг тодруулан төрдөг бололтой...\ "...The Mongols of the village were rather dissappointing, for many of them show a strong element of Chinese blood. This seems to have developed an unfortunate combination of the worst caracteristics of both races.../хуудас 10, "Across Mongolian Plains", Roy Chapman Andrews, 1921, D Appleton and Company/.
Саявтар, өөрийгөө орос, хятад, түрк, монголын эрлийз гэх нэг авгайтай би тааралдаж билээ. Тэр гэхийн тэмдэггүй, бараг л харь гаригынх гэмээр царайтай тэр эмэгтэй тэнэсэн яриатай, бас гэнэтхэн учир утгагүй инээж, уйлах, дуулах шинжтэй юм билээ.
Эрлийзээрээ болдог бол япон, англи, герман, корей, шведүүд өдийд шүлсээ гоожуулан өмнөд Америкуудаас хандив гуйж, харин мексик, түркменүүд дэлхийг тэргүүлж явахсан. Дэлхийн шатрын аваргууд дандаа л хольцгүй гүрж, индүс, хан, армян, хохол, оросууд. Задарсан нүүдэлчдийг Чингис хаан дэгтэй болгосныг Карпини “монгол эмэгтэйчүүд ёс алдав гэж үл дуулдана” хэмээн 13-р зуунд биширсэн бол 1926-1927 онд Монголоор явсан улс төрийн тагнуул Ма Хо Тиен монгол эмэгтэйчүүд нөхрийнхөө дэргэд гаднын зочинтой марзагнаж байдгийг үзээд алмайрсан байдаг. Америкийн Чероки мэтийн дайчин үндэстнүүд европчуудад дийлдсэн, мөхсөны нэг учир: тэд эхийн эрхэт ёстой байв. Эр нөхрөө гэрээсээ хөөчихдөг, дайснуудтайгаа гэрлэдэг эмс нь их гайг авчирсан гэдэг. 1492 онд Колумбийг ирэхэд 2.1-18 сая байсан хойд америкийн уугуулчуудын үр садыг 1920 онд АНУ-д тоолоход холимогуудтайгаа нийлээд 0.3-хан сая байжээ. 2000 онд, индиануудын үр сад АНУ-ын хүн амын 1%-д ч хүрэхгүй байв.
Бид уг нь малаар бол хүн төрөлхтөний “цөм сүрэг”-үүдийн нэгсэн. Хувьчлалаар зарим цөм сүргийг тараасанд харамсдаг ХАА-н мэргэжилтнүүд олон. Үүний нэгэн адил монголчуудыг үрэн таран болохоос өмнө генээс нь амжиж хүртэх гээд харийнхан хөгшин залуугүй шогшиж байна. Асар уудам нутагтай, залуу биологтой монголчууд цус ойртох асуудалгүй. Хэрвээ хэн нэгэн монголын царай муухай байгаа бол тэр нь цус ойртсоноос биш, зөвхөн архиддаг, тамхиддаг, эсвэл гүйж хөлсөө гаргадаггүйнх нь. Эрчүүдийн толгой залуугаараа битгий хэл, өтөлсөн хойноо ч халзрах нь онцгой ховор манай үндэстэнг биологын насны хувьд залуугаараа буй цөөхөн үндэстний нэг гэж үздэг. Монгол төрх /+киргиз, казак, тува, якут/ бол хүн төрөлхтөний үл давтагдах гуа сайхны нэг. Харийнхан тэнэг, гажигын өвчин\down syndrome\-өө -монголизм гэж нэрлэн биднийг доромжилсоор ирсэн. Үнэндээ бол эсрэгээрээ, монголчууд толгой сэргэлэн, ажигч, сониуч хүмүүс. Манайхан хар, халтар, халзан, улцан, бүлцэн ч биш, монголчууд сайхан хүмүүс. Даанч бид гэнэн, хэнэггүй. Мянга мянган жил урласан барималийг одоо дуртай нь эвддэг болж.
Монгол хүн ямар "гени"-тэй төрдөгийн сүүлийн жишээг сая 2010.2.25-ны салхитай хүйтэн өдөр шатаж байгаа гэрээсээ 10 сартай дүүгээ гаргаж авраад, хашааны нөмөрт аваачиж хувцасаа нөмрүүлээд чичрэн байсан 2 настай охин харуулав\монгол, хөдөөний хүний генид үл итгэгсэд үүнийг мэдвэл таарна\.
"...Тухайлбал, 12 орчим насны нэг охин бидний хийж байгаа юм бүрийг асар анхааралтайгаар ажиглаж байв. Гадаа харанхуй болж аав нь "-Гэртээ харья-" гэхэд охин "-Үгүй. Би явмааргүй байна. Дахиж тааралдахгүй юм чинь би бүгдийг нь хармаар байна" гэв. Монгол хүүхдүүд онцгой сэргэлэн бөгөөд тэд насандаа ахадсан чадвартай. Энэ нь, нүүдэлчин амьдрал нь тэднийг бараг хөлд оронгуутаа л өөртөө үйлчилж сургадагтай холбоотой. Тэд бол даван туулахын жинхэнэ жишээнүүд. Монгол хүүхдүүд эрүүл мэнд, ариун цэвэр, хоолны дэглэмийг бараг хайхрахгүйгээр өсдөг. Мөөмнөөсөө гарангуут тэд юу таарсныг л идэж уусаар явдаг. Хүүхэд өвдвөл лам нарын уншдаг номоос өөр үйлчилгээ байхгүй. Халуун, хүйтний туйлууд тэднийг хатуужуулдаг бололтой. Үстэй дээлтэй намайг чичирч байхад, 2-3 настай хүүхэд гэрийнхээ гадуур, тэсгэм хүйтэнд нүв нүцгэн гүйж явах нь олонтаа...". " ...In particular, one little girl twelve years old watched every detail with the greatest attention. When it was almost dark her father said, "It is time to go home now." "No," said she, "I don't want to go. I want to look at all these things as long as I can. I'll never see anything like them again." The Mongol children are exceptionally bright and are advanced in knowledge far beyond their years. This is due to the self-reliant life which is forced upon them almost from the time that they have learned to walk. Certainly they are examples of the "survival of the fittest." They grow up as best they can, with no attention to the most ordinary rules of health, cleanliness or diet. From the moment they stop nursing they eat and drink whatever comes in their way. If they are ill, the only medical services are the prayers of the lamas. They must become hardened to the greatest extremes of temperature. Often I have seen babies, only two or three years old, running about stark naked, outside the yurt in a bitter wind, when I was shivering in a fiir coat..." Andrews, Roy Chapman. 1921. "Across Mongolian Plains." D. Appleton & Co., New York. Pp. 158-159-
"...Монголчууд бие хаа, царай зүс сайхантай хүмүүс. Ихэнхи нь туранхай, бор арьстай, аятайхан, зөв хэлбэрийн нүүртэй, уянгалаг хоолойтой. Эмэгтэйчүүдийнх нь дунд бараг европ төрхийн дагинас бий...".\У монголов симпатичная наружность. Большинство из них стройны, худощавы, с темной кожей, приятными, правильными чертами лица и мелодичным голосом. Среди женщин есть красавицы почти европейского типа..."\ хуудас 92, "Монголд өнгөрүүлсэн 9 сар"\1912-1913\, И.Я Коростовец.
"...Монголчууд бол дүүрэн, эрүүл нүүртэй, нилээд нь, хараад баймаар цэвэрхэн царайтай хүмүүс ажээ..." \"...We found the Mongols to be hospitable a people with full, healthy-looking faces and often handsome and intelligent feautures..."\, хуудас 08, "Chinese Agent in Mongolia"\1926\, Ma Ho T'ien.
Саявтар, өөрийгөө орос, хятад, түрк, монголын эрлийз гэх нэг авгайтай би тааралдаж билээ. Тэр гэхийн тэмдэггүй, бараг л харь гаригынх гэмээр царайтай тэр эмэгтэй тэнэсэн яриатай, бас гэнэтхэн учир утгагүй инээж, уйлах, дуулах шинжтэй юм билээ.
Эрлийзээрээ болдог бол япон, англи, герман, корей, шведүүд өдийд шүлсээ гоожуулан өмнөд Америкуудаас хандив гуйж, харин мексик, түркменүүд дэлхийг тэргүүлж явахсан. Дэлхийн шатрын аваргууд дандаа л хольцгүй гүрж, индүс, хан, армян, хохол, оросууд. Задарсан нүүдэлчдийг Чингис хаан дэгтэй болгосныг Карпини “монгол эмэгтэйчүүд ёс алдав гэж үл дуулдана” хэмээн 13-р зуунд биширсэн бол 1926-1927 онд Монголоор явсан улс төрийн тагнуул Ма Хо Тиен монгол эмэгтэйчүүд нөхрийнхөө дэргэд гаднын зочинтой марзагнаж байдгийг үзээд алмайрсан байдаг. Америкийн Чероки мэтийн дайчин үндэстнүүд европчуудад дийлдсэн, мөхсөны нэг учир: тэд эхийн эрхэт ёстой байв. Эр нөхрөө гэрээсээ хөөчихдөг, дайснуудтайгаа гэрлэдэг эмс нь их гайг авчирсан гэдэг. 1492 онд Колумбийг ирэхэд 2.1-18 сая байсан хойд америкийн уугуулчуудын үр садыг 1920 онд АНУ-д тоолоход холимогуудтайгаа нийлээд 0.3-хан сая байжээ. 2000 онд, индиануудын үр сад АНУ-ын хүн амын 1%-д ч хүрэхгүй байв.
Бид уг нь малаар бол хүн төрөлхтөний “цөм сүрэг”-үүдийн нэгсэн. Хувьчлалаар зарим цөм сүргийг тараасанд харамсдаг ХАА-н мэргэжилтнүүд олон. Үүний нэгэн адил монголчуудыг үрэн таран болохоос өмнө генээс нь амжиж хүртэх гээд харийнхан хөгшин залуугүй шогшиж байна. Асар уудам нутагтай, залуу биологтой монголчууд цус ойртох асуудалгүй. Хэрвээ хэн нэгэн монголын царай муухай байгаа бол тэр нь цус ойртсоноос биш, зөвхөн архиддаг, тамхиддаг, эсвэл гүйж хөлсөө гаргадаггүйнх нь. Эрчүүдийн толгой залуугаараа битгий хэл, өтөлсөн хойноо ч халзрах нь онцгой ховор манай үндэстэнг биологын насны хувьд залуугаараа буй цөөхөн үндэстний нэг гэж үздэг. Монгол төрх /+киргиз, казак, тува, якут/ бол хүн төрөлхтөний үл давтагдах гуа сайхны нэг. Харийнхан тэнэг, гажигын өвчин\down syndrome\-өө -монголизм гэж нэрлэн биднийг доромжилсоор ирсэн. Үнэндээ бол эсрэгээрээ, монголчууд толгой сэргэлэн, ажигч, сониуч хүмүүс. Манайхан хар, халтар, халзан, улцан, бүлцэн ч биш, монголчууд сайхан хүмүүс. Даанч бид гэнэн, хэнэггүй. Мянга мянган жил урласан барималийг одоо дуртай нь эвддэг болж.
Монгол хүн ямар "гени"-тэй төрдөгийн сүүлийн жишээг сая 2010.2.25-ны салхитай хүйтэн өдөр шатаж байгаа гэрээсээ 10 сартай дүүгээ гаргаж авраад, хашааны нөмөрт аваачиж хувцасаа нөмрүүлээд чичрэн байсан 2 настай охин харуулав\монгол, хөдөөний хүний генид үл итгэгсэд үүнийг мэдвэл таарна\.
"...Тухайлбал, 12 орчим насны нэг охин бидний хийж байгаа юм бүрийг асар анхааралтайгаар ажиглаж байв. Гадаа харанхуй болж аав нь "-Гэртээ харья-" гэхэд охин "-Үгүй. Би явмааргүй байна. Дахиж тааралдахгүй юм чинь би бүгдийг нь хармаар байна" гэв. Монгол хүүхдүүд онцгой сэргэлэн бөгөөд тэд насандаа ахадсан чадвартай. Энэ нь, нүүдэлчин амьдрал нь тэднийг бараг хөлд оронгуутаа л өөртөө үйлчилж сургадагтай холбоотой. Тэд бол даван туулахын жинхэнэ жишээнүүд. Монгол хүүхдүүд эрүүл мэнд, ариун цэвэр, хоолны дэглэмийг бараг хайхрахгүйгээр өсдөг. Мөөмнөөсөө гарангуут тэд юу таарсныг л идэж уусаар явдаг. Хүүхэд өвдвөл лам нарын уншдаг номоос өөр үйлчилгээ байхгүй. Халуун, хүйтний туйлууд тэднийг хатуужуулдаг бололтой. Үстэй дээлтэй намайг чичирч байхад, 2-3 настай хүүхэд гэрийнхээ гадуур, тэсгэм хүйтэнд нүв нүцгэн гүйж явах нь олонтаа...". " ...In particular, one little girl twelve years old watched every detail with the greatest attention. When it was almost dark her father said, "It is time to go home now." "No," said she, "I don't want to go. I want to look at all these things as long as I can. I'll never see anything like them again." The Mongol children are exceptionally bright and are advanced in knowledge far beyond their years. This is due to the self-reliant life which is forced upon them almost from the time that they have learned to walk. Certainly they are examples of the "survival of the fittest." They grow up as best they can, with no attention to the most ordinary rules of health, cleanliness or diet. From the moment they stop nursing they eat and drink whatever comes in their way. If they are ill, the only medical services are the prayers of the lamas. They must become hardened to the greatest extremes of temperature. Often I have seen babies, only two or three years old, running about stark naked, outside the yurt in a bitter wind, when I was shivering in a fiir coat..." Andrews, Roy Chapman. 1921. "Across Mongolian Plains." D. Appleton & Co., New York. Pp. 158-159-
"...Монголчууд бие хаа, царай зүс сайхантай хүмүүс. Ихэнхи нь туранхай, бор арьстай, аятайхан, зөв хэлбэрийн нүүртэй, уянгалаг хоолойтой. Эмэгтэйчүүдийнх нь дунд бараг европ төрхийн дагинас бий...".\У монголов симпатичная наружность. Большинство из них стройны, худощавы, с темной кожей, приятными, правильными чертами лица и мелодичным голосом. Среди женщин есть красавицы почти европейского типа..."\ хуудас 92, "Монголд өнгөрүүлсэн 9 сар"\1912-1913\, И.Я Коростовец.
"...Монголчууд бол дүүрэн, эрүүл нүүртэй, нилээд нь, хараад баймаар цэвэрхэн царайтай хүмүүс ажээ..." \"...We found the Mongols to be hospitable a people with full, healthy-looking faces and often handsome and intelligent feautures..."\, хуудас 08, "Chinese Agent in Mongolia"\1926\, Ma Ho T'ien.
Эмэгчнээ харамлах нь аливаа амьтны байгалийн араншин. Азарга, бух, буур битгий хэл болжмор ч тийм. Гэтэл зарим монгол эрсэд байгалийн энэ “инстинкт” илрэхээ больж, өөрсдөд нь заяагдсан цөөхөн эмсээ өт хорхой шиг олон харийнханд зуучилж, бэлэглэн өөрсдийгөө, хөвгүүдээ бэлбэсрүүлэн гажигтаж эр шоргоолжоос ч доортов. Тэгсэн атлаа тэд өвөр монголтой гэрлэсэн охиноо үзэн ядаж, англитай нөхцсөн “мисс”-ээ магтдаг.
2 залуу ярилцаж байна:
-Манай Оюун хаана байгаа вэ?
-Оюун америк нөхөртэй болоод одоо Японд ажилладаг гэнэлээ. Хүүхдээ төрүүлэх гээд тэр Монголд ирсэн байгаа гэсэн. Оюун Тулгаатай олон жил үерхсэн байх аа-.
Харамсах ганц үг цухуйлгалгүйгээр, тэдний яриа өөр сэдэв рүү шилжив. Монгол эрс бух шинжээ алдаж эр үхэр төдий болжээ.
Эмсээ харийнханд зуучлах нь хөлөө хөрөөдөхтэй адил бөгөөд монгол үндэстний эсрэг хамгийн хорт гэмт хэрэг. Харамлана, хямгадна гэх нь одоо цагт хүчирхийлнэ гэсэн үг биш ажээ. Казакстаны нэг веб-д: Уйгар эмэгтэй казактай хуримлахад бэрийн талаас хэн ч ирдэггүй, хэн нэгэн ирсэн ч дараа нь харилцаагаа тасалчихдаг-хэмээн бичсэн байсан. Хамгийн зөв-хүчирхийллийн бус аргаар тэд эсэргүүцэж буй нь энэ. Хүний нутагт орогнож суугаа тэд үүнээс илүү яаж ч билээ. Дэргэдэх Узбекистанд яаж байна? "Узбекүүд их үндсэрхэг үзэлтэй. Хүүхнээ үхтэлээ харамлана. Манайд тийм юм алга. Хүүхнүүд нь хэнтэй ч явж байсан ер тоохгүй. Хэдэн ногооны төлөө генээ худалдаж байна шүү дээ. Би нэг удаа узбек хүүхэнтэй дотносоод байр луу нь явж байгаад нутаг нэгтнүүдтэй нь таарчихваа. Тэд намайг алах шинжтэй байна..." хэмээн тэнд байсан хүн бичсэнсэн.\81-р Суваг сонин. 25. 2002 он\.
Хаад, баатруудынх гэх юм юу ч үлдээгүй зан хүмүүжилд маань эр нохойд шинших ч юм алга. Монгол айлын, Чингис Хааных нь хөрөг байх ёстой хоймор хурдан адгуус эсвэл түвд ламын зурагт эзлээстэй. Масс, сонгогчид, 35%, 56%, иргэд, туургатан гэхчлэн 9 шидээр нэрлүүлсээр бид нэрээ-үндэстэн гэдгээ мартах нь. Бид одоо өөрсдийгөө “асуудалтай” үндэстэн төдийгүй залуугаараа устах аюулд орсон биологын төрөл зүйл гэж ойлгосон ч буруутахгүй мэт. Монголчууд бэр үндэстэн болж амиа хорлосноор цэл зэлуугаараа нас барж мэдэх нь.
2 залуу ярилцаж байна:
-Манай Оюун хаана байгаа вэ?
-Оюун америк нөхөртэй болоод одоо Японд ажилладаг гэнэлээ. Хүүхдээ төрүүлэх гээд тэр Монголд ирсэн байгаа гэсэн. Оюун Тулгаатай олон жил үерхсэн байх аа-.
Харамсах ганц үг цухуйлгалгүйгээр, тэдний яриа өөр сэдэв рүү шилжив. Монгол эрс бух шинжээ алдаж эр үхэр төдий болжээ.
Эмсээ харийнханд зуучлах нь хөлөө хөрөөдөхтэй адил бөгөөд монгол үндэстний эсрэг хамгийн хорт гэмт хэрэг. Харамлана, хямгадна гэх нь одоо цагт хүчирхийлнэ гэсэн үг биш ажээ. Казакстаны нэг веб-д: Уйгар эмэгтэй казактай хуримлахад бэрийн талаас хэн ч ирдэггүй, хэн нэгэн ирсэн ч дараа нь харилцаагаа тасалчихдаг-хэмээн бичсэн байсан. Хамгийн зөв-хүчирхийллийн бус аргаар тэд эсэргүүцэж буй нь энэ. Хүний нутагт орогнож суугаа тэд үүнээс илүү яаж ч билээ. Дэргэдэх Узбекистанд яаж байна? "Узбекүүд их үндсэрхэг үзэлтэй. Хүүхнээ үхтэлээ харамлана. Манайд тийм юм алга. Хүүхнүүд нь хэнтэй ч явж байсан ер тоохгүй. Хэдэн ногооны төлөө генээ худалдаж байна шүү дээ. Би нэг удаа узбек хүүхэнтэй дотносоод байр луу нь явж байгаад нутаг нэгтнүүдтэй нь таарчихваа. Тэд намайг алах шинжтэй байна..." хэмээн тэнд байсан хүн бичсэнсэн.\81-р Суваг сонин. 25. 2002 он\.
Хаад, баатруудынх гэх юм юу ч үлдээгүй зан хүмүүжилд маань эр нохойд шинших ч юм алга. Монгол айлын, Чингис Хааных нь хөрөг байх ёстой хоймор хурдан адгуус эсвэл түвд ламын зурагт эзлээстэй. Масс, сонгогчид, 35%, 56%, иргэд, туургатан гэхчлэн 9 шидээр нэрлүүлсээр бид нэрээ-үндэстэн гэдгээ мартах нь. Бид одоо өөрсдийгөө “асуудалтай” үндэстэн төдийгүй залуугаараа устах аюулд орсон биологын төрөл зүйл гэж ойлгосон ч буруутахгүй мэт. Монголчууд бэр үндэстэн болж амиа хорлосноор цэл зэлуугаараа нас барж мэдэх нь.
Үндэстэн битгий хэл өчүүхэн өт ч өөрийгөө хамгаалах гэж атиралддаг.
Орших гэж оролдоогүй, орших хүслээ илэрхийлдэггүй үндэстэнг уусгавал харийнханы буруу биш. Монгол Улсад, аюулд орсон үндэстнийхээ төлөө эмзэглэх, тэмцэхийг фашизм, харин мэдээгүй дүрийг эсгэж мангар царайлан мөхлөө хүлээхийг гүндүүгүй зан, ардчилсан үзэл гэх болж. “Би үндсэрхэг үзэлтэн биш. Харин урлаг соёл маань л үлдээсэй”-хэмээн нэг эмэгтэй ТВ-ээр ярьж байна лээ. Монголчууд харьд алдсан охиддоо биш, зудад үрэгдсэн малдаа л харамсдаг. Эмсээ харамлахгүй мөртлөө манайхан эмээлээ, дээлээ харамладаг. Дээлээ алдвал оёоод л өмчихнө, харин биеээ алдвал...!? Сүнс маань, цагаачид, музейн модель өмсөх нь үхсэн бидэнд хамаатай юу?!
Хайр сэтгэлд хил тавьж болохгүй- гэж цэцэрхэх нь, ядуу айлын хүүхэд дэлгүүрт ороод харснаа авахыг хүсэхтэй адил бөгөөд монгол охидод хэнтэй ч, хар гаригынхантай ч суумаар санагдаж болно, гагцхүү хүслээ удирдаж үндэстэндээ үлдэх үүрэгтэй.
Монгол хүн гэдэг бол юуны өмнө биологын ойлголт. Өөрөөр хэлбэл, Монголд төрж, морь уяаад ч, тууль хайлж, тэрбум доллар төлсөн ч монгол хүн болж чадахгүй. Монгол хүн болж зөвхөн удам дамжин төрдөг. Уг нь монгол хүнийг хамгаалах нь тахийг хамгаалахаас хавьгүй чухал үйлс болой. Өвөг, дээдэс маань амиа золиослон, цус, нулимсаа урсган бидэнд хүргэсэн үндэстнээ хорлох эрх хэнд ч байхгүй. Тэр хил, хязгааргүй хайрын чинь тухай, манайх шиг 2.7-хон сая хүн биш, харин бусдад уусахааргүй олон-ядаж 70-80 сая хүнтэй үндэстнийхэн хаяа ярьдаг. 1300 сая хятад/хан/, 150 сая оросуудад үндэстний үзэл шаардлагагүй. Харин олон оронд хуваагдсан 10-аадхан сая монголчуудад үндэстнээ гэх үзэл -амин шаардлага.
Адгуус ходоод, бөгсөөрөө удирдуулдаг бол, цөөрсөн монголын охин тархиараа биеээ удирдаж явууштай. Үгүй гэвэл үндэстэн маань мөхөх нь. Хүний эрх агуу чухал хэдий ч Үндэстнийхээ ЭрхАшигт тулаад зогсдог байх ёстой. Нэг өвөр монгол:"-Үндэстнийхээ эрх ашгийн үүднээс манай эмэгтэйчүүд хятад хүнтэй гэрлэдэггүй" гэж ярьсан байсан. Харийнхантай хамтрах, бас хамтрахгүй юм гэж бий. Монголчууд үндэстний эрх ашгаа л шүтдэг болбол монгол үндэстэн цаашид оршино. Эс тэгвээс бид баян ч байсан, ядуу ч байсан уусан мөхөж мянган үеийн монголчуудын хийсэн асар их зүтгэл, хүнд бэрх тэмцэл талаар болно.
Адгуус ходоод, бөгсөөрөө удирдуулдаг бол, цөөрсөн монголын охин тархиараа биеээ удирдаж явууштай. Үгүй гэвэл үндэстэн маань мөхөх нь. Хүний эрх агуу чухал хэдий ч Үндэстнийхээ ЭрхАшигт тулаад зогсдог байх ёстой. Нэг өвөр монгол:"-Үндэстнийхээ эрх ашгийн үүднээс манай эмэгтэйчүүд хятад хүнтэй гэрлэдэггүй" гэж ярьсан байсан. Харийнхантай хамтрах, бас хамтрахгүй юм гэж бий. Монголчууд үндэстний эрх ашгаа л шүтдэг болбол монгол үндэстэн цаашид оршино. Эс тэгвээс бид баян ч байсан, ядуу ч байсан уусан мөхөж мянган үеийн монголчуудын хийсэн асар их зүтгэл, хүнд бэрх тэмцэл талаар болно.
No comments:
Post a Comment